Wyprawy krzyżowe, zwane również krucjatami były kampaniami militarnymi i religijnymi promowanymi przez papiestwo w celu odzyskania Ziemi Świętej, która wpadła w ręce muzułmanów. Odbyło się 9 wypraw, które miały miejsce w latach 1096 – 1291. Najważniejsze z nich to pierwsza, trzecia i szósta wyprawa, które doprowadziły do tymczasowego odzyskania Jerozolimy i powstania kilku królestw chrześcijańskich na Bliskim Wschodzie. Wszystkie inne zakończyły się katastrofalnymi porażkami.
Ich nazwa pochodzi od czerwonego krzyża, który był naszywany na ubrania tych, którzy brali udział w krucjatach, a których nazywano krzyżowcami. Mogli to być ludzie świeccy, zakonnicy lub członkowie zakonów religijno-wojskowych. Papiestwo nazywało krucjatami także inne kampanie militarne i religijne prowadzone w średniowieczu, np. te prowadzone na Półwyspie Iberyjskim, w Europie Wschodniej i na południu Francji przeciwko katarom. Zakon krzyżacki aktywny był również w północnej części Polski. Jedną z pozostałości po nim jest zamek krzyżacki w Malborku.
Charakterystyka wypraw krzyżowych
Główne cechy wypraw krzyżowych były następujące:
- Były one promowane przez papiestwo i wspierane przez największe chrześcijańskie królestwa Europy, w tym Francję i Anglię.
- W sumie zorganizowano dziewięć kampanii, które odbyły się między końcem XI wieku a końcem XIII wieku.
- Ich geograficznym środowiskiem były wybrzeża wschodniej części Morza Śródziemnego.
- Ich głównymi motywacjami były żarliwość religijna i ekspansjonistyczne interesy europejskiej szlachty feudalnej, która poszukiwała ziemi, niewolników i bogactwa.
- Polegały one na prześladowaniu i zabijaniu muzułmanów, Żydów i prawosławnych.
- Papiestwo udzieliło odpustu za grzechy wszystkim, którzy wzięli udział w krucjatach.
Przyczyny i skutki
Wśród głównych przyczyn wypraw krzyżowych można wymienić następujące:
- Pragnienie chrześcijan odzyskania Jerozolimy, która dostała się w ręce muzułmanów.
- Obawy Kościoła Katolickiego przed rozprzestrzenianiem się islamu.
- Pogoń za sławą, bogactwem i ziemią, którą obiecywały krucjaty. Dlatego też były tak popularne wśród europejskich królów, książąt i szlachty tamtych czasów.
- Ambicje kupców, zwłaszcza Genueńczyków i Wenecjan, którzy pragnęli rozszerzyć handel i ustanowić wymianę handlową między Wschodem a Zachodem.
Główne konsekwencje wypraw krzyżowych były następujące:
- Wzmocniło się przywództwo papieża nad chrześcijanami Europy Zachodniej.
- Zaostrzenie konfliktu między Rzymem a Kościołem prawosławnym, spowodowane zajęciem Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 r.
- Wzbogacenie kultury zachodniej poprzez wpływ sztuki i nauki arabskiej i bizantyjskiej.
- Otwarcie szlaków handlowych między Wschodem a Zachodem.
- Osłabienie systemu feudalnego, który stopniowo zaczął być zastępowany przez kapitalizm handlowy.
- Śmierć dużej liczby osób, zwłaszcza kobiet, dzieci i osób starszych, podczas zajmowania miast i ataków na karawany i pielgrzymów.